Opis
Obfita twórczość Mikołaja z Kuzy jest znana polskiemu czytelnikowi jedynie z przekładów dwóch jego dzieł: O oświeconej niewiedzy oraz O grze kulą. Tymczasem Kuzańczyk jest myślicielem niezwykle istotnym, a jego twórczość stanowi pomost pomiędzy epoką kończącego się średniowiecza a rozpoczynającym się humanizmem.
Najważniejsze tendencje bliskie humanizmowi znalazły swój wyraz właśnie w utworze Laik o umyśle. Tytułowy Laik to jakby humanistyczny wariant postaci Sokratesa, który pozostając krytyczny, snuje subtelne rozważania na temat natury ludzkiego umysłu, charakteru naszego poznania, jego relacji do rzeczy oraz koncepcji i kryterium prawdy. Tej prawdy nie można jednak osiągnąć w jej całości i czystości, jest ona nieskończonym przybliżeniem, a prowadzi do niej „uczona niewiedza”. Laik z dzieła Kuzańczyka jest jednocześnie schrystianizowanym Sokratesem. Mądrość, której poszukuje jest mądrością chrześcijańską, która utożsamia się z drugą Osobą Trójcy Świętej, a ludzka mądrość ma znaczenie w tej mierze, w jakiej jest odblaskiem tej wiecznej i nieskończonej Mądrości. Godność i szczególna wartość bytu ludzkiego leży zatem w jego myśli, w tym, że człowiek jest nie tylko „małym Wszechświatem (mikrokosmosem)”, ale i „małym Bogiem”. Mimo tego, że ludzkie poznanie nie osiągnie nigdy doskonałości swego pierwowzoru – Bożego Umysłu – to jednak właśnie ludzka myśl decyduje o miejscu i godności człowieka wśród reszty stworzeń. W ten sposób Kuzańczyk włącza się w renesansową dyskusję na temat godności człowieka, której znakomitym uczestnikiem był Pico Della Mirandola.
( Od redakcji)
